Matrix w MATLABIE

Wiele osób, po pierwszym zetknięciu się z programem MATLAB, sądzi, że nazwa aplikacji musi mieć coś wspólnego ze słowem matematyka (mathematics). Nie jest to prawda. Nazwa powstała ze złożenia wyrazów MATrix i LABoratories. MATLAB został stworzony z myślą o wykonywaniu podstawowych operacji na macierzach i początkowo, właściwie nadawał się tylko do tego.  Do dziś macierz jest podstawowym typem danych w środowisku, jednak program został w ciągu ostatnich dekad bardzo rozwinięty. Użytkownicy mają dostęp do tak wielu wyrafinowanych numerycznych procedur obliczeniowych, że o ile przetrzymywanie danych w macierzy wydaje się jak na razie całkiem naturalne, to sięganie po „prymitywne” matematyczne narzędzia operacji na macierzach jawi się jako kompletnie zbędne Tu można doszukiwać się przyczyny braku kojarzenia MATLABa z macierzą. No cóż, najczęściej tak właśnie jest, że „ręcznie” na macierzach operować nie musimy. Dobrze jednak pamiętać, że jakby co, to w MATLABie można. Warto też wiedzieć, w jaki sposób można, no i w końcu warto wiedzieć, w jaki powinno się pewne rzeczy robić.

Spróbujmy przy pomocy programu rozwiązać poniższy układ równań:

\begin{cases} 2x_1-2x_2+3x_3=-4\\8x_1+2x_2-5x_3=-10\\4x_1+x_2+x_3=2\end{cases}

W zapisie macierzowym możemy to równanie przedstawić jak poniżej:

\begin{bmatrix} -4\\-10\\2\end{bmatrix} = \begin{bmatrix} 2&-2&3\\8&2&-5\\4&1&1\end{bmatrix}*\begin{bmatrix} x_1\\x_2\\x_3\end{bmatrix} \to Y=A*X

Aby rozwiązać równanie, należy obie strony równania przemnożyć z lewej przez A^{-1}. Wtedy otrzymujemy:

A^{-1}*Y=X

Jak za rozwiązanie problemu zabrać się w MATLABie? Należy zacząć od wprowadzenia danych:

A = [2 -2 3; 8 2 -5; 4 1 1]
Y = [-4 -10 2]'

Teraz wprowadzamy formułę podaną powyżej, można to zrobić na dwa sposoby...

X = A^(-1) * Y
X = inv(A) * Y

by otrzymać wynik:

X =
-1.0000
4.0000
2.0000

Wynik zdaje się w porządku, tylko skąd te liczne zera po kropce? Takie zera wskazują nam, że gdzieś tam, na którymś miejscu po przecinku, czego z racji ograniczenia liczby wyświetlanych znaków nie widać, pojawia się coś, co nie jest zerem. Mamy tu do czynienia z błędem numerycznym obliczeń, który jest nieodzownym wynikiem wykorzystywania do kalkulacji komputera o skończonej dokładności obliczeń. Czy więc możemy być usatysfakcjonowani wynikiem? Okazuje się, że nie musimy. Może spróbujmy wyznaczyć X nieco inaczej. Można przecież zapisać kluczową formułę matematyczną tak:

X = A\Y

Wynik wygląda wtedy nieco inaczej.
X =

-1
4
2

Wynik najlepszy, bo pozbawiony jakiegokolwiek numerycznego błędu obliczeniowego.

Operacji / oraz \ MATLAB nie interpretuje jako dzielenia. A\Y dla programu oznacza: odwróć macierz A i pomnóż przez Y.  Operacja A/Y oznacza z kolei: macierz A pomnóż przez odwróconą macierz Y. Oczywiście, macierze mogą być czasem jednoelementowe i wtedy / oraz \ oznaczają po prostu: podziel. Dla danych, które mamy zdefiniowane w przestrzeni roboczej, ta operacja A/Y jest nie do wykonania

A/Y
Error using /
Matrix dimensions must agree.

Warto zauważyć, że komunikat błędu mówi o tym, że rozmiary macierzy muszą się zgadzać, nie ma nic o tym, że macierz Y powinna być  kwadratowa...

Sprawdźmy, co się stanie, gdy do równania dopiszemy jeszcze jeden wiersz:

\begin{cases} 2x_1-2x_2+3x_3=-4\\8x_1+2x_2-5x_3=-10\\4x_1+x_2+x_3=2\\3x_1-x_2+2x_3=-3,1\end{cases}

Układ jest nadokreślony i sprzeczny. Nie da się go rozwiązać. Spróbujmy mimo wszystko wprowadzić dane do MATLABA i zobaczyć, co się stanie przy próbie wyliczenia rozwiązania.
A = [2 -2 3; 8 2 -5; 4 1 1;3 -1 2]
Y = [-4 -10 2 -3.1]'
X = A\Y

X =

-1.0058
4.0106
1.9959

Co się stało? Skąd się wziął wynik? Okazuje się, że wyznaczane X jest takie, by zminimalizować błąd e=|Y - A*X|
Ma to oczywiście sens. W rzeczywistym świecie, badając zależności pomiędzy zmiennymi, dokonujemy licznych pomiarów z góry wiedząc, że nasze pomiary będą obarczone błędem. A MATLAB jest w końcu językiem obliczeń technicznych wykorzystywanym do rozwiązywania rzeczywistych problemów tego świata. Oczywiście, zawsze można sięgnąć po wygodne narzędzia zawarte w modułach rozszerzających, takich jak Statistics and Machine Learning Toolbox czy Curve Fitting Toolbox, ale warto pamiętać, że w samym MATLABie też można wiele zdziałać.

 

(Visited 534 times, 1 visits today)

2 komentarze do “Matrix w MATLABIE”

  1. A dlaczego wynik działania komendy X = A\Y jest bardziej dokładny niż X = inv(A) * Y? W dokumentacji funkcji inv jest napisane, że to zasługa używania eliminacji Gaussa, możesz napisać coś więcej na ten temat?

    1. Polecenie A\Y jest w matlabie równoważne wywołaniu funkcji lmdivide(A,Y).
      W przypadku inv(A)*Y mamy dwie niezależne operacje, tj. odwracanie macierzy, co wiąże się z pewnym błędem, a następnie mnożenie wyniku przez Y. W przypadku lmdivide(A,Y) algorytm działa inaczej. Po szczegóły odsyłam do dokumentacji.
      http://www.mathworks.com/help/matlab/ref/mldivide.html

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *